An toàn trên không gian mạng – Khi FSchoolers lớp 10B1 Trường THPT FPT Tây Hà Nội hóa thân thành “thám tử mạng AI”

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc trang bị cho học sinh kỹ năng sử dụng Internet an toàn và thông minh trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Tại Trường THPT FPT Tây Hà Nội, tinh thần “học qua trải nghiệm” tiếp tục được thể hiện rõ nét trong tiết học đặc biệt mang tên “An toàn trên không gian mạng” của cô giáo Nguyễn Ngọc Oanh cùng tập thể lớp 10B1. Thay vì những giờ học lý thuyết khô khan, học sinh FSchoolers đã hóa thân thành những “thám tử mạng AI”, cùng điều tra và xử lý các vụ án giả tưởng trên Internet, qua đó rèn luyện kỹ năng số, tư duy phản biện và ý thức bảo vệ bản thân trong môi trường trực tuyến.

Học sinh lớp 10B1 Trường THPT FPT Tây Hà Nội hóa thân thành thám tử mạng AI

Không gian lớp học Tin học hôm nay bỗng trở thành “trung tâm điều tra mạng” thu nhỏ. Mỗi nhóm học sinh được giao nhiệm vụ khám phá và giải quyết một trong bảy “hồ sơ vụ án” ảo đang ẩn mình trên Internet. Những tình huống đều được xây dựng sát với thực tế: tin giả lan truyền, trò chơi trúng thưởng lừa đảo, tài khoản mạo danh, đường link chứa mã độc, ứng dụng giả mạo, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, hay chiêu trò “bẫy cảm xúc” thường thấy trên mạng xã hội. Mỗi “vụ án” là một bài học sống động giúp học sinh nhận diện nguy cơ tiềm ẩn và tìm cách ứng phó hiệu quả. Trong vai những “điều tra viên mạng”, các nhóm học sinh lớp 10B1 phải quan sát kỹ các dữ liệu được cung cấp, phân tích tình huống và đưa ra giả thuyết về cách thức hoạt động của thủ phạm ảo. Hoạt động này không chỉ giúp các em hiểu rõ hơn về an toàn trên không gian mạng, mà còn rèn luyện khả năng tư duy logic, làm việc nhóm và trình bày kết quả một cách thuyết phục. Điểm mới mẻ và thú vị nhất của tiết học “An toàn trên không gian mạng” là sự xuất hiện của công cụ AI – ChatGPT – trong vai trò một “trợ lý nghiệp vụ”. Các nhóm học sinh đã chủ động đặt câu hỏi, kiểm tra thông tin, đối chiếu dữ liệu và thậm chí nhờ AI hỗ trợ phân tích các dấu hiệu đáng ngờ trong các “vụ án mạng ảo”. Qua đó, học sinh hiểu rằng, trí tuệ nhân tạo không chỉ là công cụ tìm kiếm, mà còn có thể trở thành người bạn đồng hành giúp họ phát hiện và xử lý thông tin chính xác hơn. Bằng việc tích hợp phương pháp PICRAT (Practice – Integrate – Create), tiết học đã khuyến khích học sinh chuyển từ “người học thụ động” sang “người sáng tạo nội dung”. Từ việc nhận biết rủi ro mạng (Practice), các em học cách sử dụng công cụ số để phân tích, so sánh và đánh giá thông tin (Integrate), trước khi sáng tạo các thông điệp truyền thông cảnh báo bạn bè (Create). Cách tiếp cận này giúp FSchoolers Trường THPT FPT Tây Hà Nội rèn luyện khả năng tư duy phản biện – kỹ năng quan trọng trong kỷ nguyên số và xã hội thông tin.

“An toàn trên không gian mạng” – bài học về tư duy phản biện và trách nhiệm số

Không chỉ đơn thuần là một trò chơi điều tra, mỗi tình huống trong bài học đều là lời nhắc nhở học sinh về tầm quan trọng của an toàn trên không gian mạng. Học sinh lớp 10B1 đã học được cách kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ, tránh bị cuốn vào các tin giả hoặc tin sai lệch. Các em cũng nhận ra sự cần thiết của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân: không chia sẻ mật khẩu, không bấm vào đường link lạ, không cung cấp thông tin cá nhân cho các trang web hoặc ứng dụng không rõ nguồn gốc. Một bạn học sinh chia sẻ: “Trước đây em nghĩ chỉ người lớn mới dễ bị lừa trên mạng, nhưng sau tiết học này, em thấy bản thân mình cũng có thể gặp rủi ro nếu không cảnh giác. Giờ em luôn kiểm tra nguồn tin trước khi tin tưởng bất cứ điều gì.” Chính những nhận thức ấy là điều mà tiết học mong muốn mang lại – sự thay đổi trong hành vi và thái độ khi tham gia môi trường số. Điểm đặc biệt trong hoạt động trải nghiệm này là phần tổng kết bằng “Biên bản điều tra an toàn mạng”. Mỗi nhóm học sinh lớp 10B1 phải hoàn thiện báo cáo gồm ba phần: xác định vấn đề, phân tích dấu hiệu lừa đảo và đề xuất cách phòng tránh. Dựa trên đó, các bạn cùng nhau xây dựng bộ quy tắc an toàn 5 bước dành cho tập thể lớp. Những nguyên tắc như “Kiểm chứng trước khi chia sẻ”, “Không nhấp vào đường link lạ”, “Không tiết lộ thông tin cá nhân”, “Cảnh giác với trò chơi trúng thưởng” và “Báo cáo khi phát hiện hành vi bất thường” trở thành kim chỉ nam giúp các em bảo vệ mình và bạn bè. Cô giáo Nguyễn Ngọc Oanh chia sẻ rằng mục tiêu của bài học không chỉ là cung cấp kiến thức Tin học, mà còn là cách để học sinh hình thành năng lực công dân số – một trong những năng lực trọng tâm mà Trường THPT FPT Tây Hà Nội hướng đến. Mỗi “lá chắn số” mà học sinh tạo ra chính là sự kết hợp giữa tri thức công nghệ, đạo đức số và tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Trước sự bùng nổ của Internet và trí tuệ nhân tạo, việc giáo dục học sinh trở thành những công dân số an toàn, bản lĩnh và có trách nhiệm là điều không thể thiếu. Tiết học “An toàn trên không gian mạng” của lớp 10B1 là minh chứng rõ ràng cho triết lý giáo dục của Trường THPT FPT Tây Hà Nội – nơi học sinh không chỉ học để biết, mà còn học để làm và học để sống trong thế giới số. Thông qua hoạt động nhập vai “thám tử mạng AI”, học sinh không chỉ hiểu rõ hơn về các rủi ro tiềm ẩn trong môi trường trực tuyến mà còn biết cách ứng phó thông minh, sáng tạo. Đây là hành trang thiết thực giúp các em tự tin hơn khi học tập, kết nối và sáng tạo trên Internet – một thế giới đầy cơ hội nhưng cũng lắm thách thức.

Kết thúc tiết học, không chỉ các bạn học sinh mà cả giáo viên cũng cảm nhận được giá trị sâu sắc của việc giáo dục an toàn mạng. Từ những trải nghiệm thực tế, các FSchoolers lớp 10B1 đã hiểu rằng, bảo vệ bản thân trên không gian mạng không chỉ là việc cài đặt phần mềm bảo mật, mà là ý thức tự chủ, cảnh giác và có trách nhiệm với mỗi hành động trực tuyến. Chính những hoạt động học tập sáng tạo như vậy đã giúp Trường THPT FPT Tây Hà Nội tiếp tục khẳng định vị thế là ngôi trường tiên phong trong giáo dục tích hợp công nghệ và kỹ năng số cho học sinh. Bài học “An toàn trên không gian mạng” không chỉ dừng lại ở một tiết học, mà sẽ trở thành nền tảng để các FSchoolers xây dựng thói quen sống an toàn, văn minh và tích cực trong thế giới ảo – nơi trí tuệ và trách nhiệm luôn song hành cùng nhau.